Moja mama zapisała mi w testamencie swój majątek. Oprócz mnie ma jeszcze dwoje dzieci, wnuki i siostrę. Czy coś im się należy?
Ustawodawca dopuszczając swobodę decydowania o tym co się stanie z naszym majątkiem po śmierci, zabezpiecza jednocześnie – poniekąd wbrew woli spadkodawcy – interesy członków najbliższej rodziny spadkodawcy. Co to oznacza? Nawet jeśli w testamencie powołamy do dziedziczenia osoby spoza kręgu rodzinnego bądź tylko niektóre z nich, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonkowie i rodzice mają prawo do otrzymania tzw. zachowku. Osoby z powyższego kręgu, mogą domagać się od osób wymienionych w testamencie zapłaty połowy wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (gdyby nie sporządzono testamentu lub gdyby nie zostali w nim pominięci). Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni, przysługuje mu dwie trzecie wartości udziału spadkowego. Zobowiązanymi do zapłaty zachowku są spadkobiercy powołani w testamencie, przeciwko którym skierować można roszczenie o zapłatę.
Czy można pozbawić zachowku? Tak, lecz może tego dokonać jedynie spadkodawca poprzez zawarcie w testamencie zapisu o wydziedziczeniu uprawnionych do zachowku. Wydziedziczyć można jedynie w ściśle określonych sytuacjach, mianowicie jeżeli uprawniony do zachowku postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, popełnił względem spadkodawcy lub osób mu najbliższych umyślne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci bądź uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przyczyna wydziedziczeni musi zostać zawarta w testamencie.
Osoby uprawnione do zachowku mogą się domagać zapłaty przysługujących im kwot w ciągu pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Po tym terminie roszczenie ulega przedawnieniu.
Co ważne, przy ustalaniu wysokości zachowku, uwzględnić należy wszystko co uprawniony do zachowku otrzymał od spadkodawcy w formie darowizny przed śmiercią bądź w formie zapisu w testamencie.
Wymienione przez Panią osoby mogę domagać się od Pani zapłaty zachowku, z wyjątkiem siostry zmarłej. Rodzeństwu spadkodawcy nigdy bowiem nie przysługuje prawo do zachowku.