Pracownicy wezwani do sądu w charakterze świadków muszą zostać zwolnieni od pracy, aby mieli możliwość wziąć udział w rozprawie. Pracodawca jest bowiem zobowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia. Zasadą jest jednak, że za czas zwolnienia od pracy nie przysługuję wynagrodzenie. Wyjątkowo regulamin wynagradzania może przewidywać zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, lecz jest to dobra wola pracodawcy. Nie oznacza to, że pracownik nie odzyska utraconego wynagrodzenia. Jeżeli pracodawca nie wypłaca za taki dzień wynagrodzenia, pracownicy mogą zwrócić się do sądu o uzyskanie z tego tytułu rekompensaty pieniężnej w postaci zwrotu utraconego wynagrodzenia. Pracodawca zobowiązany jest do wydania pracownikowi zaświadczenia, określającego wysokość utraconego wynagrodzenia. Po złożeniu zeznań należy wystąpić do sądu o zwrot utraconego wynagrodzenia, na podstawie zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę.
Pamiętać należy, że osoba wezwana przez sąd w charakterze świadka ma obowiązek stawić się na wezwanie. W przeciwnym wypadku może zostać ukarana grzywną oraz doprowadzona przymusowo do sądu.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy pracodawca zobowiązany jest zwolnić pracownika od pracy w następujących sytuacjach:
- wezwania pracownika do osobistego stawienia się przed organami powszechnego obowiązku obrony;
- wezwania pracownika do osobistego stawienia się przed organem administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia;
- wezwania pracownika w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń (maksymalnie 6 dni w ciągu roku kalendarzowego);
- konieczności wzięcia udziału przez pracownika w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji lub strony (świadka) postępowania;
- na czas niezbędny do przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych;
- wezwania pracownika do osobistego stawienia się w charakterze świadka lub specjalisty w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli;
- akcji ratowniczej straży pożarnej i szkolenia pożarniczego (dotyczy członków OSP);
- akcji ratowniczej GOPR (dotyczy ratowników GOPR);
- wyznaczenia pracownika do udziału w postępowaniu Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych;
- akcji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa „Służba SAR” (dotyczy członków służby);
- wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, w trybie i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach;
- oddania krwi przez pracownika będącego krwiodawcą;
- w celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, wplacówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej;
- konieczności wzięcia udziału przez pracownika w posiedzeniach rady nadzorczej, działającej u pracodawcy;
- ślub pracownika lub jego dziecka, narodziny dziecka pracownika, zgon i pogrzeb małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy, siostry, brata, teściowej, teścia, babci, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko jeśli zwolnienie nastąpiło w razie udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze strony lub świadka, przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych, akcji ratowniczej GOPR lub Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa „Służba SAR”, oddania krwi, ślubu pracownika lub dziecka pracownika, narodzin dziecka, zgonu i pogrzebu wymienionych osób. W pozostałych przypadkach pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu.