Zostałam zatrudniona w biurze firmy usługowej. Umówiłam się z szefem co do warunków pracy i płacy. Po podjęciu zatrudnienia cierpliwie czekałam na umowę o pracę. Pracuję już trzy miesiące a umowy nie dostałam, wynagrodzenie dostaję w ratach, nie zostałam zarejestrowana w ZUSie. Jakie może to rodzić konsekwencje w przypadku kontroli np. Państwowej Inspekcji Pracy, ZUS czy Urzędu Skarbowego. Czy mam domagać się umowy czy może powinnam zrezygnować z takiej pracy?
Umowę o pracę zawiera się na piśmie, jeżeli jednak nie zachowano formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Zawarta w formie ustnej umowa – choć narusza przepisy o formie pisemnej – nie jest nieważna, a tym samym rodzi wszystkie skutki wynikające z nawiązania stosunku pracy – pracodawca zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia, zgłoszenia Pani do ubezpieczeń społecznych, odprowadzania zaliczki na podatek itp. Przysługują Pani przy tym wszelkie uprawnienia pracownicze, np. prawo do urlopu czy ochrona czasu pracy.
Nieprawidłowości można zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, która zobowiązana jest przeprowadzić kontrolę (PIP nie może ujawniać, że kontrola toczy się na skutek Pani skargi, chyba że wyrazi Pani na to zgodę). W razie stwierdzenia naruszeń PIP może nakazać pracodawcy usunięcie nieprawidłowości (zawarcie umowy na piśmie, zgłoszenie do ZUSu i US). PIP zobowiązana jest także zawiadomić o stwierdzonych naruszeniach ZUS i urząd skarbowy (urzędy te zobowiążą pracodawcę do zapłaty zaległych składach na ubezpieczenia oraz zaliczek na podatek). Za zaniechanie zawarcia umowy o pracę w formie pisemnej pracodawca może zostać ukarany karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł. Karę tę przewidziano również m.in. za niewypłacanie wynagrodzenia lub jego zaniżanie.
Jeżeli pracodawca wciąż dopuszczać się będzie naruszeń praw pracowniczych, przysługuje Pani prawo skierowania do sądu sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy oraz zapłatę zaległego wynagrodzenia. Musi Pani wykazać, że praca rzeczywiście była świadczona oraz w jakim wymiarze. Pomocne będą wszelkie notatki, dokumenty oraz zeznania świadków. Naruszenia pracodawcy może także stanowić podstawę do rozwiązania przez Panią umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.
Proponuje zwrócenie się do pracodawcy na piśmie z prośbą o potwierdzenie warunków zatrudnienia, dokonanie zgłoszenia do ZUSu oraz wypłatę zaległego wynagrodzenia. W przypadku braku reakcji pracodawcy, powinna Pani skierować sprawę do sądu. Trwanie w powyższej sytuacji jest dla Pani niekorzystne, albowiem pozbawia Panią wszelkich uprawnień pracowniczych oraz zabezpieczeń społecznych.